حدود 250 پیش از میلاد پرنی ها به ناگهان به سرداری ارشک ( اشک / آرش ) از خاک ترکمنستان امروزی به سمت جنوب سرازیر شده و پس از غارت استانهای مرزی وارد خاک اصلی ایران پارس شدند. این بار پرنی ها به جای آریا هرات و مرو به نسا، واقع در جلگه های حاصلخیز اترک حمله کردند.
ارشک از این واهمه داشت که از عهدۀ استحکامات این دو شهر برنیاید. ارشک در سال 247 پیش از میلاد در شهر آساک، نزدیک قوچان امروزی در حوزۀ نسا، از سوی پرنی های پیروز به شاهی برگزیده شد. اشک آباد، که امروزه با نام عشق آباد پایتخت جمهوری ترکمنستان است، می تواند نشان خوبی باشد از نخستین شهر اشکانیان. موقعیت اشک آباد را در پناه کوه های شمال خراسان، که شهر را در زمان سلوکی از درون ایران در امان نگه می داشت، نمی توان نادیده گرفت. با به حکومت رسیدن ارشک، که باید او را یکی از مهمترین چهره های تاریخ ایران نامید، دودمان اشکانیان با کمک مستقیم و رستاخیز پرنی های آریایی/سکایی تأسیس شد.
پس از ارشک یکم دیگر شاهان این سلسله نیز به پاس احترام ارشک/اشک خود را ارشک/اشک نامیدند. به قول گیرشمن پیروزی پرنی ها، پیروزی کوچ نشینان بر ماندگارترین روستایی و شهری بود و با اینکه اشکانیان چندین سده بر ایران فرمانروایی کردند، هرگز شکاف میان کوچ نشینان و ماندگاران پر نشد.
پیوند مستقیم اَپـَرنه با اَوَر- شَترو ( اَپـَرشهر، اَبـَرشهر و اَوَرَنک ) در بُندِهِشن که مارکوارت به میان کشیده است و ایران شناسانی چند به آن استناد و یا اشاره کرده اند ، هنوز با مدارک موجود قابل دفاع نیست. مگر اینکه اَبـَرشهر نیشابور را شهری از منطقۀ اَپـَرنه بدانیم.
در اشارۀ کریستین سن به این شهر، آنجا که شاهپور پس از پیروزی بر پهلیزگ، شاه تورانی؟! شهر نوشاهپور را در محلی که جنگ روی داده است، بنا میکند، این نکته دارای اهمیت است که کریستین سن این شهر را کرسی استان اَبـَرشهر یعنی ناحیۀ پَرَنی ها میخواند. اینکه آیا در زمان اشکانیان به پاس یاری های پَرَنی ها ایالتی به نام آنها خوانده شده است هنوز به درستی روشن نیست.
در سنگ نبشتۀ شاهپور یکم در کعبه زرتشت، در پهرست استانهای زیر فرمانروایی شاهپور از اَپـَرخشَتر ( اَپـَرشهر ) نام برده شده است و همین استان در متن یونانی سنگ نبشته با عبارت « همۀ بخش های بالا » آمده است.
آبشخور:
تاریخ اشکانیان ؛ پرویز رجبی
پژوهشی از علیرضا کیانی ؛ تاریخ فا
