تاريخ فا

شاهکار های هنری ایران

orange001.preview

« به نام یزدان »

 

پوپ، آرثر آبهام.، 1338، شاهکارهای هنر ایران، اقتباس و نگارش پرویز ناتل خانلری، تهران، بنگاه مطبوعاتی صفعلیشاه، 209 ص، مصور. Pope, Arthur Upham., 1945, Masterpieces of Persian Art, New York, Dryden Press.

پوپ یکی از معروف ترین و پرکارترین ایران شناسان آلمانی بود.
حوزه تخصصی پوپ هنر ایران است که حاصل آن چندین مجموعه تألیف عظیم همچون مجموعه شانزده جلدی وی با عنوان پژوهشی در هنر ایرانی (A Survey in Persian Art)است.کتاب شاهکارهای هنر ایران تصاویر بسیار زیادی با کیفیت بالایی را از انواع هنرهای پیش از تاریخ و تاریخی مناطق مختلف ایران که در موزه های خارجی و داخلی نگه داری می شود را شامل می شود.

پروفسور پوپ در شش فصل به هنرهایی مانند سفال های منقوش، مفرغ کاری ها، نقره کاری ها، فلزکاری ها، گچ کاری ها، سنگ تراشی-ها، منبت کاری ها، نقاشی روی عاج، کتاب سازی، جلدسازی، تذهیب، قالی-بافی و …

در دوره های مختلفی چون مادها، هخامنشیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان می پردازد. پوپ معتقد است که “در سراسر تاریخ دراز و پرحادثه ایران که پر از انقلاب ها و پیروزی ها و شکست ها و کام ها و ناکامی هاست و همیشه در پی افول و نزولی صعود و ترقی پرثمری داشته، هنر بزرگ ترین مایه و صفت خاص آن و هدیه دائم ملت ایران به تاریخ جهان بوده است”( پوپ، 1338: 2).

پوپ ویژگی های اصلی و محوری هنر ایرانی را در مقدمه کتاب ذکر می کند که آنها را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1) ارتباط با زندگی؛
2) جستجوی نیروهای آسمانی؛
3) زمینه اندیشه عرفانی در هنرمندان، که زیبایی را مظهر الهی می شمردند؛
4) پیوند انواع هنرها با یکدیگر؛
5) اشتقاق یافتن هنرها از یکدیگر مانند نقاشی و شعر؛
6) گمنامی و بی نشانی هنرمندان؛
7) تزئین گرایی به عنوان منبع اصلی و هدف هنر ایرانی؛
8) ابهت و جنبه روحانی؛
9) اندیشه محوری آثار؛
10) تقلید و خلاقیت؛
11) تقابل نور و تاریکی با بازنمودی از اساطیر؛
12) تعادل، تناسب و جامعیت؛
13) موضوع و اسلوب بسیار متنوع؛
14) اهمیت ریزه کاری؛
15) همزیستی پیچیدگی و سادگی؛
16) فراروی از زمان و مکان، از تقلید طبیعت و امور واقعی.

پوپ در کنار برشمردن خصوصیات مطلوب هنر ایرانی به نواقص آن نیز می پردازد:
1) عدم برانگیختن انعکاسات ذهنی درباره امور نامرئی برخلاف نقاشی چینی؛
2) عدم برجستگی منظم نقوش برخلاف هنر غربی؛
3) اصولی که در نقاشی ایرانی تکامل یافت متعدد و مفید و مهم بود اما به تدریج متحجر و یکنواخت شد و مانع آزادی مشاهده و تخیل هنرمند گردید.

پوپ به سوی اندیشه هنر ایران به مثابه “هنر نقش مطلق” متمایل است، چراکه از نظر وی مهم ترین نمونه های هنر تزئینی ایران به “موسیقی مرئی” به دلیل زیبائی اجزاء، حسن ترکیب و کلیت تأثیرگذار بر احساس تعبیر شده است.

علاوه بر مقدمه کتاب که به مختصات هنر و تاریخ ایران اختصاص دارد، جزئیات فصول شش گانه آن که همگی دارای تصاویر الواح می باشند به شرح زیر است.

فصل اول: سفال های منقش پیش از تاریخ؛
فصل دوم: مفرغ های لرستان، هنرهای آذربایجان، دوره هخامنشی؛
فصل سوم: نقره کاری، مفرغ کاری و سفال سازی ساسانی و مابعد آن؛
فصل چهارم: فلزکاری از قرن چهارم ببعد، گچ بری، سفالینه های لعابی کهن، نقاشی روی عاج، بافته های دوره آل بویه و سلجوقیان، سنگ تراشی، سفالینه های لعابی جدید، منبت کاری؛
فصل پنجم: هنر کتاب سازی، جلدسازی، تذهیب، درهای منقش چهل ستون؛
فصل ششم: قالی بافی، بافته های عصر صفوی. پوپ دوره های مهم تاریخی ایران پیش از میلاد را به عصر حجر اخیر (8000-55000)، عصر مس (5500-4500)، عصر مفرغ (4500-3500)، عصر آهن (3500-2550) تقسیم بندی کرده و به شرح آثار هنری هر کدام از دوره-های فوق در میان مطالب فصول می پردازد.

 

انسانشناسی و فرهنگ

( به قلم اصغر ایزدی جیران )

 

نویسنده: موری حماسی

http://forum.tarikhfa.ir/thread6120.html#post23704

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *