آیا زن از دندۀ آدم آفریده شد ؟

نویسنده : مرتضی حماسی

در کهن نامۀ سترگِ « تلمود » که بعد از کهن نامۀ سپندِ « عهد عتیق » بالا ترین جایگاه را نزد یهودیان دارد ، داستانی نقل شده است که در آن می بینیم که مقامِ زن را مورد ستایش قرار می دهد . در واقع این داستان در بارۀ نقدی است که یک امپراطور به یک یهودی دربارۀ آفرینش زن از دندۀ آدم در کتاب مقدس می گیرد . در این داستان چنین آمده است که :

« امپراطوری * به ربان گملئل گفت : خدای شما دزد است چون در تورات نوشته است :
” و خداوند خدا خوابی گران بر آدم مستولی گردانید و او بخفت ، و ( خداوند ) یکی از دنده های وی را بگرفت و گوشت در جایش پُر کرد ؛ و خداوند خدا از آن دنده ای که از آدم گرفته بود زنی بساخت و وی را به نزدِ آدم آورد “

دخترِ ربان گملئل به پدر گفت : بگذار تا من جواب امپراطور را بدهم . دختر سپس رو به امپراطور گفت : یک افسرِ عالی رتبه به من بدهید ( تا به شکایتِ من رسیدگی کند ) . امپراطور پرسید : چه شکایتی داری ؟ دختر گفت : دیشب دزدان به خانۀ ما دستبرد زدند و یکی از ظروفِ سیمینِ ( = نقره ای ) ما را دزدیدند و به جای آن یک ظرفِ زرین نهادند . امپراطور حیرت زده گفت : ای کاش چنین دزدانی هر شب به کاخِ من آیند ، تو از این پیش آمد شکایت هم داری ؟ دختر گفت : پس در این صورت آیا آدمِ ابوالبشر زیان کرده که دنده ای از او گرفته شد ، و در عوض زنی زیبا و همسری غمخوار و وفا دار به او عطا گردید ؟ » ( سنهدرین ، 39 الف ) .

علت این که چرا زن از دندۀ آدم ایجاد شد ، در گفتارِ زیر شرح داده شده است :


« خداوند این نکته موردِ توجه قرار داد که زن را کدامین عضوِ آدم بیافریند . او فرمود : من زن را از سرِ آدم نمی آفرینم ، تا آن که مبادا سبکسر گردد و سرِ خود را از روی نخوت و غرور بالا نگرید . نه از چشم ، تا آن که بسیار کنجکاو نباشد . و نه از گوش ، تا آن که استراقِ سمع نکند و سخن چین نشود . و نه از دهان ، تا آن که پر حرف و وراج به بار نیاید . و نه از دل ، تا آن که حسود نشود . و نه از دست ، تا آن که هرزه دست نشود . و نه از پا ، تا آن که ولگرد نباشد . من زن را از قسمتی از بدنِ آدم که همواره پوشیده و نهفته است می آفرینم تا آن که موجودی محجوب و عفیف به بار آید » ( برشیت ربا ، 18 : 2 تا 3 ) . **

پی نوشت و آبشخور :

* = در بعضی از نسخه های تلمود نوشته شده است : « یک کافر » . ولی چون بعدا مرقوم است : « یک افسر عالی رتبه به من بدهید » ، معلوم می شود که مخاطب ربان گیلمئل مقامی بس شامخ بوده است .
** = برای بررسی « زن و همسر در تلمود » نگاه کنید به :
گنجینه ای از تلمود / تالیف آبراهام کهن ؛ ترجمۀ امیر فریدون گرگانی ، تهران : اساطیر ، 1390 ، برگۀ 177-180 .