ساسانیان

شاپور یکم و غلبه بر کوشانی ها

شاپور یکم و غلبه بر کوشانی ها

شاپور یکم ساسانی - تاریخ فا
شاپور يكم، شاه ساساني ايران كه با هدف حذف مناطق خودمختار امپراتوری و تامین اقتدار حکومت مرکزی (به شکلی که در دوران هخامنشیان بود) به ايران خاوري لشكر كشيده بود در آگوست سال 248 ميلادي (امردادماه) پادشاه كوشانها را مغلوب و به جداطلبی آنان پایان داد و این منطقه را بمانند سابق تبديل به حكومت محلي و به نوشته مورخان اروپایی؛ دست نشانده كرد. در پی این پیروزی، دستگاه اداری دولت ساسانیان ساتراپی های سابق (استانها) آن منطقه را باردیگر احیاء کرد ازجمله ساتراپی باکتریا (بلخ) و …. اشکانیان با خودمختاری محدود مناطق دوردست ایران مخالفت نداشتند ولی برخی از حکام این مناطق هنگامی که دولت مرکزی را به دلایلی در بحران می دیدند براختیارات محلی خود می افزودند ازجمله کوشانها در دو قرن یکم و دوم میلادی.
شاپور یکم پس از پيروزي بر دولت محلی کوشان كسي را مجازات نكرد و مقامي را تغيير نداد. وي به كوشانهاي ايراني تبار گفت كه بخش خاوری ايرانزمين نمي تواند شاه مستقل داشته باشد و اگر داشته باشد مفهوم آن این است که ایران در یک زمان دارای دو شاه است که چنین وضعیتی از سوی اکثریت ملت پذیرفتنی نیست. ولي آنان (کوشانها) مي توانند بمانند ارمنيان، شاه داخلي داشته باشند و انتصاب اين شاه كه «پادشاه» خوانده خواهد شد بايد قبلا به تاييد تيسفون (پايتخت وقت ايران) برسد. منطقه كوشان مي تواند در امور داخلي آزاد باشد ولي حق جنگ خارجي و ارتباط مستقيم با دولتهاي بيگانه و عقد قرارداد و سپردن تعهد را ندارد زيرا كه اگر در جنگ شكست بخورد، همه ايران «شكست خورده» تلقي خواهد شد. بايد احساس خطر تعرض خارجی را قبلا به ستاد جنگ (وزارت دفاع) در تيسفون اطلاع دهد تا ارتش ايران خطر را برطرف سازد نه سپاه محلی و محدود كوشان كه بيم شكست خوردنش زياد است.
استقلال كوشانها (گاهی کم و گاهی زیاد) حدود دو قرن طول كشيده بود. در دوران سلطنت ساسانيان ازدواج شاهزادگان ساساني با دختران بزرگان کوشان کاري متداول بود و عمدتا جنبه سیاسی داشت.
كوشان ها آريايي هاي ايراني تباري بودند كه در تاجيكستان امروز، شمال شرقي و شرق افغانستان فعلي، كشمير و پنجاب سكونت داشتند و «پيشاور» يكي از شهرهاي بزرگ آنان بود. اعقاب كوشان هاي باستان اينك عمدتا در دو پنجاب (هند و پاكستان)، كشمير، دره پنجشير، نورستان، بدخشان و جمهوري تاجيكستان و مناطق تاجیک (پارس) نشین دیگر منطقه فرارود که دولت وقت مسکو ضمن تقسیمات جغرافیایی اتحاد جماهیر شوروی به ازبکستان ضمیمه کرده است بسر مي برند. در قديم، اشكانيان كه از ميان مردم خراسان بزرگتر برخاسته بودند كوشانها را «تخارها» مي ناميدند كه ايالت تخارستان افغانستان از نام آنان گرفته شده است. تاجيكان منطقه، خود را از اعقاب اشكانيان (پارتي = پلهوي = پهلوي) و نیز تخارها (كوشانها) مي دانند. كوشان ها اوايل هزاره يكم ميلادي (اواخر دوران اشكانيان و به ضعف گراييدن اين دودمان) در منطقه خود دولتي مستقل تشكيل داده بودند. بحران جاری در افغانستان و پاکستان (مشابه آنچه را که در دهه سوم قرن 20 در منطقه فرارود شوروی وقت صورت گرفت) و اختلافات مرزی هند و پاکستان و مسئله کشمیر در سرزمین کوشانهای باستان جریان دارد و بانی آن دولت لندن است که با ترسیم «خط دوراند» و تجزیه یک ملت آن را بوجودآورده است و راه حل نظامی ندارد، بزرگ کردن داستان القاعده بهانه است.

پژوهش: نوشيروان کيهاني زاده – iranianshistoryonthisday

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *