زنان در عصر مغول
حقوق زنان در عصر مغول زنان مغولی ، به لحاظ حقوق مادی و تصاحب ثروت و املاک با مردان مساوی بودند . تا پیش از انکه مسلمان شوند رسمی تحت عنوان قانون ارث از پدر به دختر وجود نداشت. تنها جهیزیه ی دختر و یا ثروتی که در خانواده های ثروتمند شامل حال زنان آن خاندان میشد ، بهره ی دختر از اموال پدر به شمار می رفت . از آنجا که زن مغولی نیز درخانواده اختیارو اقتدارزیادی داشت ، تمام حقوق مزایای شوهر درگذشته به او سپرده میشد تا زمانی که فرزندانش به سن رشد می رسیدند، اموال موروثی بین تمام افراد تقسیم میشد و پس از آن زن از مال مرد ارث می برد. نکته ی دیگر آنکه خاتون های مغول ، دارای مال و املاک زیادی بودند ، همچنان که در طول حیاتشان اختصاصا مالکیت دارایی خود و چگونگی دخل و تصرف در آن را دراختیارداشتندو پس از مرگشان نیز اموال آنان به خاتون ها و یا سلاطین دیگری میرسید. اعتبار فرزندان بنا به رسم مغول بر مادرانشان بود. مادرهرشخصی که بزرگ تر بود فرزند آن مادر برتری و مزیت داشت. زنان و در واقع خاتونهای مغول ، با اینکه احترام زیادی داشتند و حتی در (قوریلتای) شورای انتخاب ایلخان جدید هم حضورداشتند اما در امورمملکتی بسیار با نفوذ و مقتدربودند. همچنین چنگیزخان درمورد ازدواج فرمانی صادرکرده بود که براساس آن زنان توسط همسرانشان خریداری میشدند.
خاتونها و قدرت آنان در امپراتوری مغول
خاتونها علاوه بر مقام حکمرانی ایلات ، در کار ملک و فرمانروایی با شوهر خود سهیم بودند و رسما در مجالس شرکت میکردند و در تصمیم گیری ها سهیم بودند. آنان در مجازات خطاکاران و یا بالعکس در عفو آنان و شفاعت از کسی و یا دسته ای بسیار موثر بودند و به گردآوردن مشایخ و علمای دین به دور خود و تشویق و مساعدت آنان کوشش فراوانی میکردند. به ساختن ابنیه و آثار مذهبی و خیریه از قبیل مساجد،مدارس،بیمارستانهاو قراردادن موقوفاتی برای این مؤسسات می پرداختند.هرخاتون دارای چندین تاج بود و قلمروی با درآمد فراوان داشت. در این دوره بر ثروت خاتونها به طریقی سرسام آور افزوده شد و هریک به دنبال سنت ایلی دارای کاخ و خدم و حشم جداگانه شدند به طوری که در تقسیم امپراتوری بین شاهزادگاهن به آنان نیز ولایتی میرسید.حتی در زمان غازان خان هنگامیکه بر اثر جنگ نیروی سپاه کاسته و خزانه تهی شد سلطان دستورداد تا مقداری پول از خزاین خاتونها به سپاه داده شود و وضع آشفته ی آن را ترمیم کند. این موضوع چند سده پیشتر توسط سلجوقیان اجرا شد و تصور می رود که غازان در وضع این قانونها از آنها تقلید کرده باشد.
خاتونها علاوه بر مقام حکمرانی ایلات ، در کار ملک و فرمانروایی با شوهر خود سهیم بودند و رسما در مجالس شرکت میکردند و در تصمیم گیری ها سهیم بودند. آنان در مجازات خطاکاران و یا بالعکس در عفو آنان و شفاعت از کسی و یا دسته ای بسیار موثر بودند و به گردآوردن مشایخ و علمای دین به دور خود و تشویق و مساعدت آنان کوشش فراوانی میکردند. به ساختن ابنیه و آثار مذهبی و خیریه از قبیل مساجد،مدارس،بیمارستانهاو قراردادن موقوفاتی برای این مؤسسات می پرداختند.هرخاتون دارای چندین تاج بود و قلمروی با درآمد فراوان داشت. در این دوره بر ثروت خاتونها به طریقی سرسام آور افزوده شد و هریک به دنبال سنت ایلی دارای کاخ و خدم و حشم جداگانه شدند به طوری که در تقسیم امپراتوری بین شاهزادگاهن به آنان نیز ولایتی میرسید.حتی در زمان غازان خان هنگامیکه بر اثر جنگ نیروی سپاه کاسته و خزانه تهی شد سلطان دستورداد تا مقداری پول از خزاین خاتونها به سپاه داده شود و وضع آشفته ی آن را ترمیم کند. این موضوع چند سده پیشتر توسط سلجوقیان اجرا شد و تصور می رود که غازان در وضع این قانونها از آنها تقلید کرده باشد.
القاب زنان در دوره مغولی
در دوره ی ایلخانان ، علاوه بر عنوان خاتون عناوین دیگری هم وجود داشت که از آن جمله میتوان بیگی را نام برد که در برابر بیگ به کار میرفت و معادل امیربانوو یا سالاربانو و یا حتی ملکه اطلاق میشد. نوان خاتون عناوین دیگری هم وجود داشت که از آن جمله میتوان بیگی را نام برد که در برابر بیگ به کار میرفت و معادل امیربانوو یا سالاربانو و یا حتی ملکه اطلاق میشد. همچنین القاب و عناوین دیگری چون ، مهدعلیا ، مهداعلی ، صفوه الدین ، صفوه الدنیا ، عصمت الدنیا و عصمت الدین نیز رایج بوده است . علاوه بر وظایف مهم و متعددی که برای خاتونها در نظرگرفته شده بود ، در جنگ ها نیز شرکت داشتند . اما به علت تعدادزیادشان ، در هر نبرد یک یا چندتن همراه همسران خود بودند. خاتونها پس از تشکیل حکومت ایلخانی نقش خود را در امور حکومتی همچنان حفظ کردند. اینان همگی از همسران و دختران ایلخانان نبودندبلکه برخی از آنان از خانواده هایی بودند که در زمان هجوم مغولان دارای حکومت محلی در بخش هایی از ایران بودند و به هنگام اشغال ایران توسط مغولان به اطاعت آنان درآمده و حکومت مغولان را پذیرفته بودند.نکته ی دیگر آنکه ، به دلیل توجه خاصی که مغولان به خاتونها و به ویژه نقش زن در امورمختلف داشتند،ادامه ی حکومت در یک محل به وسیله ی یک زن چندان هم وضعیتی غیرعادی تلقی نمیشد.بنابراین ایلخانان طبق سنت مغولی خود اداره ی برخی از مناطق را به بانوان اشرف چه از خانواده های ایلخانی و چه از بازماندگان حکومت محلی واگذار میکردند. می توان به چند تن از زنان برجسته ی مغولی که در کنار خوانین نقش مهمی را در امور مختلف حکومتی بر عهده داشتند اشاره کرد. از جمله : آلان قوا ، هوآلون اوجین ، دیناخاتون،برته اوجین،توراکیناخاتون،قتلغ ترکان،پادشاه خاتون،بغدادخاتون،دلشاد خاتون.
تاریخ تمدن سرزمین پارس | تاریخ فا