ساسانیان

قوای زرهی ارتش ساسانیان

قوای زرهی ارتش ساسانیان

سپر و زره های ارتش ساسانی
سپرها برای سرباز ساسانی چندان کارآمد نبودند و در واقع شاید بتوان گفت که مانعی دست و پا گیر برای آنها به حساب می آمده . زیرا آنها باید با دو دست نیزه را حمل میکردند . همچنین سپر نمی توانست سرباز را در برابر نیزه داران دشمن حفظ کند . با این حال طبق مدارک به دست آمده تیراندازان پیاده نظام ساسانی از سپر استفاده میکردند . در سال 1930 سپرهایی مربوط به ارتش ساسانی در دورایوروپوس کشف شد که به شکلی خارق العاده شبیه به سپرهای هخامنشیان در 500 سال پیش از عصر آنها بود .
ایرانیان سپرهای خود را از چرم یک تکه میساختند . آنها ابتدا بریدگی هایی به شکل 7 یا 77 روی چرم ایجاد میکردند و برگ های درخت بید را در میان بریدگی ها جا میدادند . سپس سپر را خیس کرده و دوباره خشک میکردند . این خیس و خشک شدن باعث میشد سپر کوچک و جمع شود (به اصطلاح رایج ، آب برود) . نتیجه این فرآیند سپری سبک و در عین حال محکم بود . دژبان ها (نگهبانان) از سپری استفاده یکردند که کیلیکیا نام داشت و از پشم بز ساخته میشد . این سپر بلند و زخیم هم برای دفاع و هم برای ایجاد استتار و پوشش در مواقعی چون نقب زنی بکار میرفت . آمیانوس مورخ رومی در کتاب خود چنین میگوید : کمانداران پیاده ساسانی ، سپری را حمل میکردند که به شانه آنها آویزان شده بود طوری که به خوبی هم صورت و هم گردن آنها را محافظت میکرد .
اواخر دوران ساسانی استفاده از سپرهای حصیری رایج شد که از پوست دباغی شده یا خام ساخته میشدند . همچنین در منابع اسلامی درج شده که در اواخر دوران ساسانی سواران هم از سپر استفاده میکردند . سپرهای ویژه سواران ساسانی ، یک دایره کوچک بود که به ساعد دست چپشان بسته میشده . (نگاه کنید به تصویر سوار ساسانی در طاق بستان) احتمالا کاربرد این سپر برای انحراف تیرهای رومیان و هون ها و محافظت سر و گردن سوار در هنگام نبرد تن به تن بوده .
زره های ساسانی

ساسانیان به طور کلی از چند نوع زره به نام های : زره چند لایه ، زره ورقه ورقه ، زره فلس مانند (شبیه پولک ماهی) و جوشن اسفاده میکردند .
زره چند لایه که گویا منشاء آن آسیای مرکزی بوده ، از صفحات مستطیلی کوچکی از جنس آهن ، برنز یا چرم ساخته شده بود که این صفحات به صورت افقی و عمودی روی هم پرچ میشدند . این زره ها را می توان در نقوش برجسته متعلق به قرن چهارم میلادی مشاهده کرد . این زره ها اغلب بر روی جوشن پوشیده میشدند .بیزانسی ها در قرون بعد این وسیله دفاعی را به خصوص برای سواره نظام سبک اسلحه خود انتخاب کردند . بعدها انواع دیگری از این زره چندلایه ساخته شد که برای محافظت سینه ، بازو و ساق پای سرباز از صفحات بزرگ تری تشکیل میشد .
زره ورقه ورقه نیز از تکه های باریک فلزی به صورت نوارهای گرد یا دایره ای شکل ساخته شده بود که به طور افقی بر روی یکدیگر قرار میگرفتند . این زره درارای آستین های چرمی بود و برای حفاظت از دست و پا بکار میرفت . ساسانیان زره ورقه ورقه را تا پایان دوران خویش بکار بردند.
زره پولک دار نیز از پولک های کوچک فلزی ساخته میشد که به طور افقی با بند به پشت هم بسته میشدند ، به شکلی که پولک ها همدیگر را میپوشاندند و روی همدیگر قرار میگرفتند . اکتشافات دورایوروپوس زره های پولکی شکل را در شکل و اندازه های متنوعی نشان میدهد . به احتمال زیاد زره های بزرگتر برای حفاظت قسمت های حساس بدن نظیر سینه بکار میرفته اند . هرچند که شاید استفاده از زره های کوچکتر به همین منظور ، قدرت تحرک بیشتری به سرباز میداد .جوشن ها از شبکه ها و حلقه های فلزی به هم گره خورده ساخته میشدند . نمونه خوبی از این زره نیم تنه نیز در دورایوروپوس کشف شده . به نظر میرسد این محصول در زمان اردشیر اول زره کامل و مطلوبی بوده . ساختن جوشن نسبت به سایر انواع زره ها سخت تر بود ولی مزایای استفاده از جوشن این محصول را ایده آل میکرد . از جمله اینکه جوشن ها استحکام و انعطاف پذیری بیشتری داشتند . همچنین شبکه جوشن با دارا بودن منافذ ریز زیاد باعث اعتدال دمای بدن سرباز میشد و اجازه دفع حرارت بدن را میداد که این مورد مزینت مهمی برای سربازان ساسانی در جلگه های گرم بین النهرین محسوب میشد . جوشن همچنین مصونیت مناسبی برای قسمت های شکننده و بی دفاع بدن مثل زانوها فراهم میکرد . البته یکی از ایرادهای اصلی جوشن این بود که در برابر تیرهای دشمن عملکرد چندان مناسبی نداشت و نمی توانست به خوبی آنها را منحرف کند . با این حال استعمال جوشن به همراه سایر انواه زره های ترکیب ایمنی قدرتمندی را فراهم میکرد که بسیار مفید بود .
در صحنه جنگی که در فیروز آباد استان فارس نقش شده ، (نبرد بین اردشیر و آرتابانوس یا همان اردوان پنجم اشکانی) به خوبی مشاهده میشود که ساسانیان باستان از اشکال مختلفی از زره استفاده میکردند مثل سینه زره که معمولا به طور جداگانه روی سینه سرباز قرار میگرفت . شاید بتوان گفت که یکی از دلایل شکست اشکانیان از اردشیر این بود که سواران اردشیر علاوه بر زره های معمول از جوشن هم استفاده میکردند ، در حالی که اشکانیان صرفا به استفاده از زره چندلایه اکتفا کرده بودند . مکانیزم زره ترکیبی ساسانی طوری طراحی شده بود که همزمان امنیت و قدرت مانور را برای سرباز فراهم میکرد و همین موضوع یکی از دلایل برتری ساسانیان در فیروزآباد بود . استفاده از زره های ترکیبی حداقل تا قرن سوم میلادی رایج بود .
در زمان حمله امپراطور جولیان رومی به ایران در سال 352 میلادی ، سواران سنگین اسلحه ساسانی برای محافظت خود از جوشن پیوسته استفاده میکردند که این کار فوق العاده آنها را سنگین میکرد به طوری که به تنهایی قادر نبودند سوار اسبشان شوند و باید دیگران آنها را در این کار کمک میکردند . این وزن سنگین هرچند که به هرحال برای اسب و سوار دردسر ساز بود و انرژی بسیاری را از هردو میگرفت ولی تا زمانی که سوار بر مرکب خود سوار بود ، مشکل چندانی ایجاد نمی کرد چراکه اسب های جنگی قدرتمند ساسانی به خوبی این بار سنگین را تحمل میکردند . نمونه تکامل یافته جوشن سواره نظام سنگین اسلحه ساسانی در نقش برجسته طاق بستان به خوبی دیده میشود که نشان دهنده آخرین سواره نظام سنگین اسلحه ساسانی است . مرد جنگجو جوشن بلندی به تن دارد که تا پایین زانوی اورا پوشش داده است . این نیم تنه نظامی ، در قسمت بالای بدن تنگ میشود و در قسمت پایین در زیر کمر به صورت دامن گشادی در می آید .
لازم به ذکر است که به احتمال زیاد ساسانیان در زره خود از بازپان هم استفاده میکردند . توضیح اینکه بازپان نوعی دستکش زرهی بوده که برای محافظت دست به کار میرفته . نمونه ای از این دستکش در گیلان پیدا شده است.
تاریخ و تمدن سرزمین پارس | تاریخ فا

مطالب مرتبط

2 نظر در “قوای زرهی ارتش ساسانیان

  1. سمیرا گفت:

    با سلام . مطلب خلی جالب و مفیدی بود خوشحال می شوم به وبلاگ من هم سر یزنید

    1. درود
      از لطف شما سپاس گذارم. وبلاگتون رو مشاهده کردم، مطالب مفید و جذابی داشت.

پاسخ دادن به حامد محمدپور لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *