چهار اخشیج
از دیرباز در بین ایرانیان چهار عنصر اب ، خاک ، هوا، اتش بسیار مقدس و قابل احترام بوده و هرگز این چهار عنصر را هیچگاه الوده نمیکردند و اغلب نیایشگاه های خود را در کنار اب جاری مانند رودخانه و چشمه میساختند تا این چهار عنصر پاک کنندده را داشته باشند.
بکوشید تا گوهران هر چهار بدارند پاکیزه و بی غبار
ز باد لطیف و ز آب روان ز رخشنده آتش ز خاک گران
چهار عنصر پاک کننده یا چهار اخشیج:
ایرانیان باستان هر عنصر مفید و سودمندی که نقش در زندگی انسان داشته باشد را مقدس میدانشتند و از ان به نیکی استفاده میکردند. آب یکی از عناصری است که ایرانیان ان را مقدس میدانند و از ان برای شستشو پاکیزگی محل عبادت (در مراسم یسنه بسیار از اب استفاده میشود) و همچنین برای بقا استفاده میکردند و از جایگاه ویژه ای برخوردار بود. در کتاب اوستا از این عنصر به نیکی سخن گفته شده اب از هر جهت نیروبخش بوده ، هم تن انسان را شاداب و سرزنده میکرد و هم روح را جلا میبخشید. آب نماد مادی خورداد امشاسپند است و بعد از آتش مهم ترین اخشیج بین زرتشتیان است و بلندترین یشت که روایت کننده ی تقدس آب برای ایرانیان است (آبان یشت) نامیده میشود.
یکی از نیاز های که اگر از دست برود جبران نشود هوا است و اگر الوده شود مریضی هایی با خود همراه دارد و برای زرتشتیان پاکیزه بودن هوا بسیار مهم بوده درگاه شمار زرتشتیان روز بیست و دوم ماه به نام باد است. باد یا فارسی شده ی ان (هوا) در بین زرتشتیان محترم و آورنده ی شادابیست.
اوستا خاک یا زمین را با (زامیاد یشت) ستایش میکند. خاک هم مانند سه عنصر دیگر برای ویژپی های مفیدی که دارد ستوده میشود. با خاک است که کشاورزی رونق میابد و ابادانی میشود. در ایران باستان کشاورزی را برترن کار میشمردند و در اوستا به آباد کردن زمین اشارات فراوانی شده است و بیست و هشتمین روز از گاه شمار زرتشتیان به نام زامیاد (زمین) است.
آتش مهمترین اخشیج است و مانند سه اخشیج دیگر مورد احترام است. آتش از بین برنده ی ناپاکی ها، روشن کننده ی تاریکی ها و گرما بخش در شب های سرد و سوزان است. از آتش در شاهنامه هم یاد شده است که بعد مهار کردن و آموختن ساختن ان زندگی مردم دگرگون و رو به پیشرفت بوده. یکی از بزرگترین جشن های زرتشتیان سده است که گرامی داشت آتش پاک است. زرتشتیان آتش آتشکده ها را همچنان فروزان نگه داشته اند و مانند پرچم کشوری پابرجا مانده است. آتش قبله ی زرتشتیان است و نماز خود را رو به روشنایی آتش میخوانند و دربرابر پاکی خدای خود اهورامزدا را ستایش میکنند. آتش نهمین روز از ماه زرتشتی به نام (آذر) است.
