دین و آیین زرتشت

زن در آیین زرتشتی

زن در آیین زرتشتی

kurosh_kabir0-300x209

در گاتها نیز رابطه‌ی میان زن و شوهر، به گونه‌ای خاص تعریف شده است که قابل نقد و بررسی است.
در اوستا، گاتها، هات ۴۴، بند ۹، واژه‌ی پَئیتی (Paiti) به عنوان صفت اهورامزدا و به معنی خدا و سرور آمده است. در حقیقت و به طور دقیق‌تر، کریستین بارتولومه (Christian Bartholomae) این واژه را به معنی سَروَر[۲]، ابراهیم پورداود (پدر اوستاشناسی ایران) آن را به معنی «خداوندگار»[۳]و پروفسور شوشتری نیز این کلمه را به مفهوم «خداوند»[۴] گرفته‌اند. دکتر آبتین ساسان فر نوشته‌اند که واژه‌ی پئیتیشِ (paitišә) که در جمله حالت نهادی دارد، از ریشه‌ی پَئیتی (paiti) است، به معنی سَروَر، مالک، صاحب [۵]. همین گفتار را ابراهیم پورداود نیز بیان کرد[۶].
اکنون که معنی این واژه‌ روشن شد، نگاهی به گاتهای اوستا، هات ۵۳، می‌اندازیم. در بند سوم از این هات، زرتشت به کوچکترین دخترش (پوروچیستا) می‌گوید که من جاماسب را به عنوان همسر برای تو برگزیدم[۷] و در بند چهارم، دخترک می‌گوید که من نیز جاماسب را به عنوان شوهر(paithi) پذیرفتم[۸]. این واژه از ریشه‌ی “پئیتی” است. همان‌طور که گفته شد یعنی بزرگ، سرور، صاحب، خداوند![۹]  در نتیجه دخترِ زرتشت می‌گوید که من جاماسپ را به عنوان شوهر (یا همان سرور) خود پذیرفتم. موبد فیروز آذرگشسب در ترجمه بند ۳ و ۴ از هات ۵۳ گاتها می‌نویسد: «ای پوروچیست از دودمان هیچدسپ از خاندان اسپنتمان، ای جوان‌ترین دختر زرتشت! مزدا اهورا او را که به منش پاک و راستی و پاکی دلبستگی و ایمان دارد به عنوان سَرور و همسر به تو بخشید. پس برو با خردت نیک مشورت کن و با عشقی پاک و آگاهی کامل رفتار نما»[۱۰].

پی‌نوشت:

[۱]. بنگرید به مقاله «تحقیر زنان رنجدیده در دین زرتشتی»، «عقل زن در نگاه دين زرتشتي»، «برخورد دین زرتشتی با زنان روسپی» و «برتری پسر بر دختر در دین زرتشتی»

[۲]. ابراهیم پورداود، گاتها کهن‌ترین بخش اوستا، تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۸۴. ص ۲۰۱
[۳]. ابراهیم پورداود، همان، ص ۵۱۴
[۴]. عباس شوشتری مهرین، گاتها سروده‌های زرتشت، تهران: انتشارات فروهر، ۱۳۷۹. ص ۱۳۲-۲۷۳
[۵]. آبتین ساسانفر، گاتها سروده‌های آسمانی زرتشت، تهران: انتشارات بهجت، ۱۳۹۰. ص ۶۳۳
[۶]. ابراهیم پورداود، یادداشت‌های گاتها، تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۸۱. ص ۲۴۵-۲۴۴
[۷]. ابراهیم پورداود، گاتها کهن‌ترین بخش اوستا، تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۸۴. ص ۲۶۹ 
و موبد فیروز آذرگشسب، گاتها سروده‌های آسمانی زرتشت، تهران: انتشارات فروهر، ۱۳۷۹. ص ۱۰۶
گاتها، ترجمه موبد رستم شهزادی، هات ۵۳ :۳
[۸]. ابراهیم پورداود، یادداشت‌های گاتها، تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۸۱. ص ۲۴۵
و گاتها، ترجمه موبد رستم شهزادی، هات ۵۳ : ۴
[۹].ابراهیم پورداود، یادداشت‌های گاتها، تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۸۱. ص ۲۴۵-۲۴۴
[۱۰]. موبد فیروز آذرگشسب، گاتها سروده‌های آسمانی زرتشت، تهران: انتشارات فروهر، ۱۳۷۹. ص ۱۰۵-۱۰۶

مطالب مرتبط

3 نظر در “زن در آیین زرتشتی

  1. shahab.farvahar گفت:

    دیدگاه آیین زرتشت درباره برابری زن و مرد:
    در آیین زرتشت، زنان از ارزشمندترین لایه های همبودگاه و جامعه اند. در نسک دینی دینکرد آمده است: زنانی که دانشآموختگی و دوره های دادوری دیده اند و در کار دادگستری مهارت دارند را بایستی به مردان برتری داد و به روشنی از دادرس شدن زنان و انجام دادگری آنان پشتیبانی کرد.
    بزرگی و شکوه و جایگاه زن در آیین زرتشت را از اینجا میتوان دانست که از شش فروزه یا امشاسپند سه تا ضمیر مرد دارند، سه تا ضمیر زن.
    بهمن نماد خرد کامل، اردیبهشت نماد نظم و سامان آفرینش. شهریور به چمار فرمانروایی بر خویش، از دیدگاه دستور زبان نرینه یا مرد دارند.
    اسفند یا سپندارمز نماد عشق و مهرورزی. خرداد نماد کمال، رسایی و خرمی. امرداد نماد جاودانگی و بی مرگی است، ضمیر مادینه یا زن دارند.
    در دین مزدیسنا زن و مرد از یک ریشه تکوین پیدا میکنند، با هم رشد میکنند و هیچ یک از زن یا مرد به هم برتری و امتیازی ندارند.
    زن پس از ازدواج در ردیف همسری شوهر قرار میگرفت نه در ردیف اموال یا فرمانبردار او.
    به گفته دیگر زن کنیز و برده مرد نبوده وانگه همسر، همدل و همراه مرد بوده است.
    موبد اردشیر خورشیدیان که چندی پیش به دانشگاه بهشتی دعوت شده بود، تا از راشن مرتوگان (حقوق بشر) در دین زرتشتی سخن بگوید درباره برابری انسانها چه زن و چه مرد چنین گفت: دین زرتشتی به برابری کامل انسانها چه زن و چه مرد و داشتن اختیار و آزادی کامل در گزینش راه باورمند است. همه این اصول در نسک زرتشتیان «گاتها» آمده است که میتوان به چند مورد آن اشاره کرد:
    – خوشبختی از آن کسی است که در پی خوشبختی دیگران باشد. یسنا ۴۳ بند یک.
    – به سخنان بهین گوش فرا دهید، با اندیشه ی روشن در آن بنگرید، میان نیک و بد خود داوری کنید، هر مرد و زن از شما، خود باید راه خویش را برگزیند. یسنا ۳۰ بند دو.
    – این سخنان را به نو عروسان و تازه دامادان میگویم. امیدوارم اندرزم را به گوش هوش بشنوید و با نهان و دلی روشن، آنرا نیک دریابید و به یاد بسپارید. همیشه با نیک منشی و مهر و دوستی زندگی کنید و در راستی و پاکی و مهر ورزی از یکدیگر پیشی بگیرید. زیرا بیگمان از زندگی سرشار از خوشی و خوشبختی برخوردار خواهید شد.(گاتها – هات ۵۳ بند ۵).
    – ای نو اروسان و تازه دامادان، اندرزم را به گوش هوش بشنوید و با درون روشن آن را نیک دریابید. همواره در زندگی با مهرورزی و مهربانی زندگی نموده و کوشش نمایید در راستی و پاکی از یکدیگر پیشی بگیرید. چه بیگمان از زندگانی سرشار از خوشی و خوشبختی برخوردار خواهید شد.(گاتها- وهیشتواش گات – یسنا ۵۳ – ۵).
    – ای مردم گفتارنیک دیگران را بشنوید و با اندیشه روشن در آن بنگرید و میان نیک و بد را خود داوری کنید. زیرا پیش از این که زمان از دست برود، هر مرد و زن باید خود راه خود را برگزینند. بشود که به یاری خرد اهورایی در گزینش راه نیک کامروا شد.
    موبد دکتر اردشیر خورشیدیان در پایان سخنرانی اش با فرنام راشن مرتوگان و برابری انسانها چه زن و مرد، در مدارس همه جهان اشاره کرد و گفت: از سازمان ملل و دیگر سازمانهای پاسدار راشن های مرتوگان مصرانه میخواهیم با قاطعیت تلاش کنند که آموزش «راشن های مرتوگان مصوبه سازمان ملل» در آموزشگاههای پایه ایی سرتاسر جهان، بایسته گردد و آموزگاران باورمند و پاسدار حقوق بشر، به فرزندان جهان بدرستی بیاموزند، تا بند بند این آیین نامه ها در اندیشه مردم گیتی جایگزین گشته، نهادینه شود و در فرهنگ مردم دنیا بدون استثناء وارد گردد.

  2. shahab.farvahar گفت:

    تحولی که زرتشت در فرهنگ آن زمان به وجود آورد زنهای ايرانی را در تمام زمينه ها هم تراز مردان کرد و زنها از چنان آزادی برخوردار شدند که نظير آنرا در هيچ جايی از دنيای باستان نميتوان يافت. درآن زمان يونانيها با زنان خود مانند برده رفتار ميکردند و ارستو ميگفت زن نميتواند روح داشته باشد.

    (پل دو بروی: تاريخ فلسفه زرتشت، پاريس 1984 رويه 110)

  3. shahab.farvahar گفت:

    بدبخت ملتی که تاریخ خود را نداند. تیره بخت تر از آن، ملتی که علاقه مند به دانستن تاریخ خود نباشد. شوربخت تر از همه، ملتی که تاریخ خود را به ریشخند بگیرد .

    “احمد کسروی”

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *