ارتش کمبوجیه گم نشده، پنهان کردن حقیقت سیاست داریوش اول بود
نگارنده: حامد محمدپور
فرضیه‌های تازه درباره راز ارتش گمشده هخامنشی درمصر:
یک باستان شناس امریکایی فعال در منطقه باستانی دخلا درمصر که محل گم شدن سربازان کمبوجیه در مصر است، مدعی است که داستان بلعیده شدن سربازان هخامنشی در توفان شن تنها یک پروپاگاندای موفق برای حفظ اقتدار امپراتوری ایران ازسوی داریوش اول پادشاه پارسی بوده است.
تاریخ فا به نقل از خبرگزاری میراث فرهنگی ـ بین الملل ـ پس از ماجرای جنجالی کشفیات دو برادر ایتالیایی در مصر در سال 2009 و ادعای دست یابی به بقایایی از ابزارهای ارتش هخامنشی و استخوان‌های انسانی این بار “اولاف کاپر”استاد دانشگاه لیدن مدعی شده است که راز هزاران ساله ارتش گم شده کمبوجیه را در صحرای مصر را کشف و معما را حل کرده ا ست.
این خبر که در ساینس منتشر شده، معمای ناپدید شدن ارتش 50 هزار نفره ایرانیان هخامنشی دربیابان های مصر را درحدود 524 پیش از میلاد، به عنوان یکی از بزرگترین اسرار دنیای باستان شناسی از همان زمان بروز حادثه تا اکنون دوباره مطرح کرده است. معمای شگفتی که هنوز هم بحث و چالش‌های گوناگون و فرضیه‌های مختلف پیرامون آن در تمام محافل علمی و باستان شناسان جهان مطرح است.
به گزارش ساینس این فرضیه که دریک کنفرانس بین‌المللی نیز مطرح شده مدعی است که برخلاف گزارش هرودوت ، تاریخ نگار یونانی داستان گم شدن سربازان کمبوجیه در توفان شن در نزدیکی اقصر و بلعیده شدن سربازان در شنهای روان به هیچ وجه صحت ندارد.
رد نظر هرودت
اولاف کاپر با رد این ادعا می‌گوید از قرن 19 میلادی افراد بسیاری از جمله جویندگان و محققان آماتور و نیز باستان شناسان حرفه‌ای برای کشف بقایایی از این ارتش عظیم در مصر تلاش کرده‌اند و حتی برخی درپی آن بودند که تمامی آن ارتش بزرگ وتماما مجهز را جایی در زیر زمین کشف کنند اما اولا طبق تجربه روشن است که هیچ فردی حتی به تنهایی براثر توفان شن نمی‌میرد چه برسد که ارتشی عظیم که یکجا و ناگهان ناپدید شود.
شکست کمبوجیه ازیک فرمانده شورشی
کاپربا این مقدمه توضیحی کاملا متفاوت ارائه میکند. او مدعی شده است که ارتش کمبوجیه درمصر ناپدید نشده بلکه دراصل شکست خورده بود. او استدلال میکند که طبق تحقیقاتی که انجام داده روشن شده است که ارتش ایرانی به آسانی از بیابان مصر عبور نکرده‌است. بلکه مقصد نهایی که به آن راه یافتند تنها “واحه دخلاا” یا “دخله” بوده است. و این واحه دقیقا همان محلی است که سپاهیان رهبر شورشیان مصر در آن دوران به نام “پتوباستیس”سوم، مستقر بوده است. او درنهایت ارتش کمبوجیه را عقب رانده و در ادامه کار از استقرارگاه خود در همان واحه موفق می‌شود بخش عظیمی از مصر را تحت فرمان خود درآورد و پس از آن نیز حتی موفق شده است تا در ممفیس پایتخت مصر، به عنوان فرعون، تاجگذاری کند.
داریوش شاه یک دکتراسپین تمام عیار!
“اولاف کاپر”در ادامه فرضیه خود می‌گوید:«این واقعیت که سرنوشت ارتش کمبوجیه در مصر تا قرن‌ها همچنان رازی ناگشوده مانده، تماما حاصل تدبیر و کاردانی داریوش اول شاه ایران است. شاهی که دوسال پس از شکست کمبوجیه به شورش مصر پایان داد. درواقع داریوش اول درست همانند یک “دکتر اسپین” تمام عیارعمل کرده است.» (منظور از دکتر اسپین، شخصیتی نمادین درادبیات وروابط عمومی است که به ویژه در اموری چون سیاست می‌کوشد، با تبلیغات و تفسیرهای متقاعد کننده، یک حادثه یا موضوع یا کمپین را در نظر مردم خوب یا بد جلوه داده و دیدگاه عمومی را به نفع یا زیان یک فرد یا گروه یا سازمان خاص جلب کند.)
کاپر با اشاره به شخصیت نمادین” دکتر اسپین” می‌گوید:«درواقع داریوش اول دراقدامی سیاستمدارانه، برای سرپوش نهادن بر شکست کمبوجیه وپیشگیری از شرمساری در دیدگاه دوست ودشمن و برای توجیه شکست سلف خود در برابر مردم و حفظ جایگاه و اقتدار امپراتوری، عناصر طبیعی را بهانه قرار داده است. این کار چنان استادانه وموثر بوده که حتی پس از گذشت 75 سال ازاین حادثه، کسانی چون هرودوت نیز آن را پذیرفته و دربیان علت حادثه، فقط به توفان شن توجه کرده‌اند.
کشف قطعاتی از پازل
کاپریادآور شده است که به هیچ وجه در جستجوی کشف این حادثه و معما نبوده و به طور کاملا تصادفی و درجریان بررسی‌هایی که در همکاری با دانشگاه نیویورک و دانشگاه”لسه” درهمان منطقه داشته، به این فرضیه رسیده است.
او که مدت دو سال درگیر کاوش‌های باستان شناسی در محوطه”آمدیا” در” واحه دخلا” بوده، اوایل سال 2014 موفق به رمزگشایی فهرست کامل القاب “پتوباستیس”سوم فرمانده شورشی مصر در بلوک های ساختمانی دریک معبد باستانی می‌شود.این باستان شناس می‌گوید:«هنگامی که این القاب را کشف می‌کردم قطعات یک پازل دیگر درمورد سپاهیان کمبوجیه درجای خود قرار گرفت. زیرا بلوک‌های معبد نشانگر آن بود که همزمان با دوران آغازین امپراتوری پارسیان،درآن محل یعنی همان محل گم شدن سربازان ایرانی، یک حکومت محلی قدرتمند سلطه داشته است.» هنگامی که این اطلاعات و القاب را با اطلاعات محدود دیگری که از پتوباستیس سوم ونیز از کاوش‌های انجام شده در سایت و نیز از کتاب هردودت در اختیار داشتیم، کنارهم قراردادیم، توانستیم آنچه را که درآن زمان دراین محل رخ داده، باز سازی کنیم.
سپاه گمشدهٔ کمبوجیه به سپاه پنجاه هزار نفری‌ای گفته می‌شود که کمبوجیه دوم جهت تسخیر سرزمین آمونی‌ها واقع در لیبی امروزی اعزام کرد و از آنها هرگز خبری باز نیامد.
در کتاب سوم تاریخ هرودوت آمده‌است که کمبوجیه پس از تسخیر مصر از مقر خود در شهر تبس واقع بر کرانهٔ شرقی رودخانهٔ نیل در مصر، سه لشکر از سپاهیان خود جدا کرد، یکی را مأمور فتح کارتاژ (تونس کنونی) و دیگری را به عزم تصرف حبشه روانه ساخت و دستهٔ سومی را که هرودوت نوشته است، پنجاه هزار نفر بودند، برای انقیاد آمونی‌ها یا پرستندگان آمون پروردگار بسیاری از اقوام قدیمی به لیبی فرستاد. این عده با چند راهنما تا واحهٔ سیوه در ناحیهٔ مرزی مصر و لیبی پیش رفتند.
هرودت نوشته است: از اطلاعاتی که بدست آمده‌است چنین بر می‌آید که این لشکر به واحه‌ای که دیار سعیدان نام داشت رسیدند اما از آن پس راجع به سرگذشت آنها هیچ گونه اطلاعی در دست نیست. در هر حال آن دسته به حدود آمونی‌ها نرسیدند و به مصر هم مراجعت نکردند ولی به گفتهٔ آمونی‌ها و دیگران که گویا از ایشان شنیده باشند هنگامی که این عده واحه را ترک کردند، ضمن پیشروی در صحرای بین این آبادی و سامان طایفهٔ آمونی باد جنوبی با شدتی تمام برخاست و لشکر شاهی را که مشغول خوردن غذای نیمروز بودند، در زیر ریگ روان مدفون و به کلی ناپدید کرد.
میترااسدنیا
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
افکار و عقاید خود را دیگران در تالار گفتمان تاریخ فا به اشتراک بگذارید.