سپاهيان ابومسلم خراساني توانستند اعراب را در همان مكان‌هايي كه پدرانشان يك سده پيش از تازيان شكست خورده بودند، شكست دهند و به روزگار فرمانروايي اموي-كه بر نژاد عربي خود بسيار مي‌باليدند- مُهر پايان بزنند. در نتيجه پس از اين رستاخيز ملي، ايرانيان خاندان عباسي را جايگزين امويان كردند. عباسيان كه توانمندي خود را در تكيه‌زدن به ايرانيان به ويژه خراسانيان مي‌ديدند؛ ناگزير بودند پست‌هاي مهم فرمانروايي خود را به دست ايرانيان بسپارند. در اين ميان «آل‌برمك» يكي از مهمترين خاندان‌هاي ايراني بودند كه در روزگار عباسيان به درجه‌ي وزارت رسيدند و بسيار خوش درخشيدند. برمكيان از متوليان «معبدنوبهار» در بلخ بودند. زماني كه ابومسلم در خراسان به پا خواست «خالدپسربرمك»-يكي از افرادي كه در خاندان برمكي بسيار ارجمند بود- به او پيوست و يكي از فرماندهان سپاه ابومسلم در جنگ با امويان شد. پس از پيروزي خراسانيان بر اعراب و روي كار آمدن عباسيان خالد وارد دستگاه خلافت عباسي شد و كم كم پست‌هاي مهمي چون وزارت، و فرنشيني(:رياست) ديوان خراج را به دست آورد. نفوذ برمكيان در دستگاه خلافت به روزگار يحيا پسر خالد به اوج خود رسيد. وي به شوند(: دليل) آنكه پدرش اورا از جانب خود فرمانرواي ري و سپس فارس كرد از همان روزگار نخست زندگي با فرمانروايي و اداره‌ي سرزمين آشنا شد.
هنگامی که هارون به فرمانروايي رسيد يحيا را به وزارت خو برگزيد و همه‌ي امور را به دست او سپرد. همچنين او نخستين وزيري است که امير نيز خوانده شد. وي با شايستگي ويژه‌اي توانست اوضاع نابسامان امپراتوري را سامان دهد و از اين جهت نامورترين مرد روزگار خود در دستگاه خلافت شود. جلوگيري او از خريد كنيزي كه هارون مي‌خواست بهاي گزافي را برايش بپردازد خود گوياي چيرگي يحيا برمكي بر هارون‌الرشيد است.
تلاش او براي آباداني، بخشش‌هاي بزرگ‌منشانه‌ي او و ديدارهاي بي‌پيرايه‌اش با مردم، در كنار توجه او به دانش‌هاي زمان خود و دانشمندان، شوندي بود براي اينكه او پرآوازه‌ترين فرد خاندان برمكي شود. تلاش او و فرزندانش-فضل، جعفر، محمد، موسي- در ايجاد «نهضت‌ترجمه» و برگردان آثار پهلوي به عربي-همچون اندرزنامه‌ها و آيين‌نامه‌ها-، باعث انتقال فرهنگ و ادب ايران كهن به روزگار اسلامي شد. امري كه مي‌تواند شوند ارزشمند براي پاسداري از فرهنگ و تمدن ايران باستان باشد. تلاش خاندان برمكي به ويژه يحيا در اين راستا تا جايي بود كه دربار بغداد بيش از آنكه اسلامي بنمايد ايراني جلوه مي‌كرد.
شكوه و جلال برمكيان به ويژه يحيا تا جايي بود كه هارون‌الرشيد تنها به صورت نمادين فرمانروايي داشت. همين شكوه و آوازه‌ي برمكيان، در نهايت شوندي شد تا خليفه پس از بازگشت از سفر حج فرمان به كشتن جعفر پسر يحيا و دستگيري يحيا و فرزندانش بكند. اين فرمان به قدرت چندين ساله‌ي برمكيان پايان داد و يحيا نيز سرانجام در زندان درگذشت.
ياري نامه:
١- ابن اثير، عزالدين علي، الکامل ج ٦، برگردان عباس خليلي، تصحيح مهيار خليلي، تهران، شرکت سهامي چاپ و انتشارات کتب ايران، بي‌تا.
٢-ابن خلکان، لابي العباس شمس الدين احمد بن محمد بن ابي کلربن خلکان، وفيات الاعيان حققه الدکتور احسان عباس، قم، انتشارات امير، بي‌تا.
٣- الجهشياري، ابوعبدالله محمدبن عبدوس، الوزراء و الکتاب، برگردان: ابوالفضل طباطبايي، تهران، 1348.
٤- بووا، لويس، برمکيان به روايات مورخين عرب و ايراني، برگردان عبدالحسين ميکده، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، 1336.
٥-زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ ایران بعد از اسلام، چاپ هشتم، امیرکبیر، ۱۳۷۹.
٦- زيدان، جرجي, تاريخ تمدن اسلام، برگردان علي جواهر کلام، تهران، انتشارات امير کبير، 1369.